سرمایه گذار فرشته یا انجل اینوستور چه کسی است؟

عبارت انجل اینوستور (Angel Investor) از آن کلمه‌هایی است که وقتی ترجمه می‌شود و عبارتی مثل سرمایه گذار فرشته یا فرشته سرمایه گذار از دل آن درمی‌آید، من یکی نمی‌توانم جلوی خنده‌ام را بگیرم. بعضی از کلمه‌ها بهتر است به همان شکلی که هستند باقی بمانند. اما بیایید اختلاف‌های زبانی را کنار بگذاریم و این‌طور تصور کنیم که سرمایه گذار فرشته خیلی هم ترجمه‌ی درست و قشنگی است. حالا معنی این عبارت چیست و چه مواقعی می‌توان از آن استفاده کرد؟

در مفاهیم سرمایه گذاری، انجل اینوستور یا سرمایه گذار فرشته یا حتی بعضی وقت‌ها فرشته سرمایه گذار به آن فردی گفته می‌شود که پول خوبی در بساط دارد و حاضر است این پول را برای شروع به کار یا برای رشد کردن در اختیار یک استارتاپ قرار دهد. طبیعی است که این سرمایه گذاری بخشی از اکوسیستم استارتاپی باشد و در تامین مباحث مالی یک استارتاپ نقش داشته باشد. گفتم این سرمایه گذار یک فرد است و نه یک گروه؛ به این دلیل که اغلب سرمایه‌گذاری‌های این‌چنینی از دارایی‌های شخصی ناشی می‌شوند. کمتر شرکت سرمایه‌گذاری است که حاضر شود در شروع کار یک استارتاپ، سرمایه در اختیارش قرار دهد. البته این فرد هم مثل سایر بنگاه‌های اقتصادی قصد سود کردن دارد و اساسا هیچ کسی حاضر نیست پول‌اش را در راه رضای خدا به دیگری بدهد. یک سرمایه گذار فرشته برای پولی که در اختیار شما قرار می‌دهد، معمولا چیزی بین ۲۰ تا ۳۰ درصد سود طلب می‌کند و چنین درصدی از بازگشت سرمایه برای سرمایه گذاری فرشته قابل قبول است.

از نظر علمی، سرمایه گذار فرشته در مقابل صندوق‌های سرمایه گذاری خطرپذیر (VC) قرار می‌گیرد. یعنی اگر در سرمایه گذاری فرشته اغلب با افراد طرف هستیم، در سرمایه گذاری خطرپذیر با نهادهای مالی سروکار داریم. در سرمایه گذاری خطرپذیر، اصلا روی کسب‌وکارهای نوپا سرمایه گذاری نمی‌شود و هیچ‌گاه نمی‌بینید که یک VC روی یک ایده‌ی اولیه سرمایه بگذارد. این کاری است که سرمایه گذار فرشته انجام می‌دهد و ریسک بالای این نوع از سرمایه گذاری را به جان می‌خرد. فرشته‌ها چنین ریسکی را قبول می‌کنند و VCها به دلیل تعهدی که به سهام‌داران و سرمایه گذاران شرکت‌شان دارند، نمی‌توانند به سمت چنین ریسک‌هایی بروند. یک فرق دیگر هم بین انجل اینوستور و وی سی وجود دارد. اگر شما یک انجل اینوستور باشید، تعهدی نسبت به مشاوره دادن به کارآفرین ندارید؛ اما می‌توانید با انجام دادن این کار، احتمال شکست خوردن کسب‌وکاری که در آن سرمایه گذاری کرده‌اید را کاهش دهید. در سمت مقابل VCها مکلف و متعهد هستند که به عنوان یک منتور یا مشاور در کنار استارتاپ زیرمجموعه‌شان حاضر باشند و در جریان کار، آنها را از تجربیات مدیران‌شان بهره‌مند کنند.

استفاده از یک سرمایه گذار فرشته در مقایسه با گرفتن وام بانکی بسیار منطقی‌تر است. زمانی که شما از این نوع سرمایه گذار استفاده می‌کنید، او را در سود و زیان استارتاپ شریک می‌کنید. یعنی حتی اگر ایده‌تان شکست خورد، لازم نیست زیان مالی سرمایه گذار را جبران کنید. این اتفاق در مورد وام بانکی صادق نیست و بانک در هر شرایطی پول‌اش را همراه با بهره از شما می‌خواهد. البته سرمایه گذاران فرشته هم آن‌قدر نادان نیستند که روی هر ایده‌ای سرمایه گذاری کنند و به فکر آینده‌ی پول‌شان نباشند. آنها یاد گرفته‌اند که با استفاده از آمارها و پیش‌بینی‌های منطقی، سود یا ضرر را تخمین بزنند. بنابراین پول‌شان را در استارتاپی هزینه می‌کنند که احتمال شکست خوردن آن کمتر است. تمام سرمایه گذارها از جمله سرمایه گذار فرشته، پول‌شان را به صورت پورتفولیو (Portfolio) در بیزینس‌های مختلف تقسیم می‌کنند. معمولا هم این‌طور است که تنها ۱۰ درصد از دارایی یک سرمایه‌گذار به صورت فرشته‌ای در اختیار دیگران قرار می‌گیرد و مابقی سرمایه در بیزنس‌هایی با درصد شکست خیلی کم سرمایه‌گذاری می‌شوند. پس یعنی تمام سرمایه گذاران از قانون نگذاشتن تمام تخم مرغ‌ها درون یک سبد مطلع هستند و در صورت شکست سرمایه گذاری فرشته‌ای، آن‌قدرها هم ضرر نمی‌کنند.

تنها ۱۰ درصد از دارایی یک سرمایه‌گذار به صورت فرشته‌ای در اختیار دیگران قرار می‌گیرد

لازم است یک نکته‌ی دیگر را هم درباره‌ی سرمایه گذاری فرشته بدانید. در این نوع از سرمایه‌گذاری، معمولا روی فرد بنیان‌گذار استارتاپ سرمایه گذاری می‌شود و بین سرمایه گذار و کارآفرین یک نوع رابطه‌ی قدیمی مبنی بر اعتماد متقابل وجود دارد. مثلا می‌توان گفت که جذب سرمایه در الوپیک به همین شکل انجام شده است. مهدی نایبی، بنیان‌گذار الوپیک بارها تاکید کرده که سرمایه‌گذاران خارجی حاضر بودند روی هر ایده‌ای که او داشته باشد سرمایه‌گذاری کنند. حتی یک بار هم در وسط کار، مدل کسب و کار مدنظر آقای نایبی عوض می‌شود و سرمایه‌گذاران با مدل جدید موافقت می‌کنند. 

سرمایه گذار فرشته کسی است که کمی از سرمایه‌های خانوادگی فراتر می‌رود. این نوع از سرمایه گذار می‌تواند در شروع کار و عملی کردن ایده‌ها به کمک افراد کارآفرین بیاید و به میزان سرمایه‌ای که در کار می‌گذارد، انتظار بازگشت سرمایه هم دارد. اصلا نباید تعجب کنید که چنین فردی بخواهد در مباحث مدیریتی شما دخالت کند و انتظار سهیم شدن در سود شما را داشته باشد. ممکن است فکر کنید که انتظارات مالی یک سرمایه گذار فرشته بیشتر از آن چیزی است باید باشد. شاید هم حق با شما باشد؛ اما اگر خودتان را جای آن سرمایه گذار بگذارید و احتمال شکست را در نظر بگیرید، می‌بینید که چنین سهمی از سود آن‌قدر هم زیاده‌خواهی نیست. به هر حال استفاده از یک فرشته سرمایه گذار می‌تواند به کمک شما بیاید و این کمک گرفتن با یک هزینه همراه است.

برای نوشتن این پست از مقاله‌های The Balance SMB و Investopedia استفاده کرده‌ام. به عنوان منبع به آنها مراجعه کنید.

منبع عکس کاور این پست، سایت Unsplash است و اعتبار عکس به عکاس آن 小胖 车 تعلق می‌گیرد.